12-05-2023 LEMMER – Hoge temperaturen en hoge luchtvochtigheid kunnen leiden tot een hoge thermische belasting bij de koeien, wat kan uitmonden in een verminderde melkproductie en gezondheidsproblemen. Een veelgebruikte maatstaf om dit te beoordelen is de temperatuur- vochtigheidsindex (THI). De THI is gebaseerd op de luchttemperatuur en de relatieve luchtvochtigheid. Externe factoren zoals zonnestraling en windsnelheid worden niet meegenomen. Een THI van 68 wordt vaak beschouwd als de drempelwaarde waarboven koeien hittestress kunnen ervaren. In Nederland kan dit plaatsvinden vanaf 20°C.
Koesignalen voor hittestress kunnen worden vastgesteld op basis van vier categorieën, waarbij de lichaamstemperatuur, ademhalingssnelheid en het sta- en liggedrag van de koeien worden geobserveerd. Bij een thermoneutraal niveau staan minder dan 50% van de koeien, terwijl bij gevorderde-ernstige stress meer dan 68% van de koeien staan.
Er zijn verschillende factoren die de mate van hittestress beïnvloeden. Zo spelen het productieniveau, productiestadium, ras, leeftijd en de omgeving een rol. Onderzoek heeft uitgewezen dat de melkproductie in de vroege lactatie met 14% kan dalen en in de midden lactatie met 35%. Een reductie van de voeropname is al te zien bij een THI van 68.
Hittestress heeft ook invloed heeft op de vruchtbaarheid en dracht. Bij een THI boven 73 gedurende 21 dagen voor de bevruchting mislukt 64% van de bevruchtingen en het leidt tot een verlaagde levensproductie. Een THI boven de 60 gedurende 7 dagen voor het kalven, leidt tot een verhoogde tussenkalftijd tijdens de volgende lactatie. Hittestress tijdens de laatste 8 weken van de dracht kan zorgen voor een verlaagde levensproductie van de nakomeling en een verlaagd conceptpercentage als vaars.
Onderzoekers hebben berekeningen gemaakt van de verminderde melkopbrengsten en toename in kosten op jaarbasis bij weinig, gemiddeld en veel hittestressdagen, voor een melkveebedrijf van 100 melkkoeien. Dat varieert van 3000 euro tot bijna 5600 euro per jaar. Er daarbij alleen gekeken naar directe kosten. Veel indirecte kosten en langetermijneffecten zijn nog niet meegenomen.
Er zijn verschillende oplossingen om hittestress te minimaliseren. Om directe straling te verminderen kan schaduw worden gecreëerd door bijvoorbeeld aanpassingen aan de stal of weide. De temperatuur in de stal kan verlaagd worden door dakisolatie, dakkoeling, het stimuleren van natuurlijke ventilatie, of door ventilatoren te gebruiken. Het aanbieden van verkoelende ligbedden, het natmaken van koeien in combinatie met ventilatie, of het bieden van een uitloop in water, kunnen ook helpen.
Het management kan worden aangepast door activiteiten in de ochtend of avond te plannen, siësta-beweiding toe te passen, ’s nachts te weiden, of alleen de lagere productiedieren te weiden. Ook melktijden kunnen veranderd worden, de stalbezetting kan worden verlaagd, de afkalfpiek worden gestuurd en men kan er ook voor kiezen niet te insemineren bij langdurige warmte. Daarnaast kan de voeding worden afgestemd op de buitentemperatuur, waarbij veel, vers en schoon water cruciaal is.