11-12-2022 JOURE – Diverse producenten geven aan dat prijzen in de supermarkarten voorlopig nog wel even blijven stijgen. Volgens hen moeten de verkoopprijzen zo’n 10 tot 20 procent omhoog moet om de gestegen kosten te dekken. Dit terwij l er in de afgelopen maanden al meer dan 20% prijsverhoging is doorgevoerd.a
De stijgingen van de kosten begonnen met de toenemende prijzen voor energie, transport en agri-grondstoffen zoals koffie en oliezaden. In februari 2022 kwam de impact van de oorlog in Oekraïne daar bovenop. Energieprijzen gingen door het dak, maar ook de prijzen van een breed scala aan agri-grondstoffen zoals graan, oliezaden, voermais en kunstmest schoten naar nieuwe records.
In combinatie met beperkt voorradige grondstoffen moesten fabrikanten tussentijds hun verkoopprijzen verhogen. Uit onderzoek bleek dat de gemiddelde verkoopprijsstijging voor voedingsmiddelen-producenten ruim 22 procent gestegen was.
Prijzen naar beneden, maar kosten omhoog
De wereldwijde energiemarkt en veel grondstofmarkten lijken nu enigszins afgekoeld te zijn. Vergeleken met de prijspiek in mei voor de belangrijkste agri-grondstoffen zoals mais, soja, palmolie en suiker en de prijspiek in augustus voor bijvoorbeeld gas liggen de huidige marktprijzen zo’n 15 tot 60 procent lager. Toch ziet de gemiddelde voedingsmiddelenproducent zijn kosten nog steeds oplopen.
1. Wereldmarktprijzen noteren vaak in dollars
2. Vertraging in kostenverhoging door lopende leveringscontracten
3. Indirecte energiekosten komen met vertraging binnen
4. Hogere consumentenprijsinflatie betekent hogere looneisen
Maar daar blijft het niet bij. De looneisen stijgen snel. Mede door de aanhoudend lage werkloosheid zijn werkgevers wel genoodzaakt om een flink stuk in die eisen mee te gaan. Recent afgesloten cao’s zoals bij Ikea, HEMA en ProRail laten per 1 januari 2023 (of eerder) salarisverhogingen van zo’n 9 tot 11 procent zien. De looneisen van vakbonden voor volgend jaar liggen met 14,3 procent nog wat hoger.
Duurdere boodschappen hebben invloed op consumentengedrag
Doorgevoerde prijsverhogingen laten consumenten niet zomaar over zich heen komen. Deze groep repareren momenteel het geslagen gat in hun portemonnee. Dat doen ze deels door goedkopere producten te kopen. Vervelender wordt het als de consument omschakelt naar goedkopere winkels of kanalen, of producten minder vaak of helemaal niet meer koopt.
Supermarktinkopers tussen twee vuren
Door de onderhandelingsresultaten in de afgelopen zes maanden, heerst bij voedingsmiddelenproducenten een soort berusting dat de voorgenomen prijsverhogingen wel geaccepteerd moeten worden. Juist omdat de onderliggende kostenstijgingen te hoog zijn om voor eigen rekening te nemen. Weinig producenten staan te popelen om hun producten met verlies te verkopen. Stoppen met leveren is in hun ogen dus geen loos dreigement.
Supermarkten en horecabedrijven moeten echter kiezen tussen twee kwaden. Óf mogelijk niet meer geleverd krijgen als ze de prijsverhogingen van de producenten niet accepteren, óf klanten de winkel uitjagen met nóg hogere prijzen? Discounters en huismerken zien in de eerste helft toename van goedkopere producten met 0,6 procentpunt en 1,3 procentpunt marktaandeelwinst.
Het is dus niet zo raar dat we de toon van supermarktorganisaties in de media weer zien verharden als het gaat over de prijsonderhandelingen. De verwachte daling van de wereldmarktprijzen voor de belangrijkste agri-grondstoffen geven de inkopers daarnaast de nodige munitie om verhogingen van producentenprijzen zo lang mogelijk uit te stellen. De onderhandelingen worden de komende maanden naar verwachting op het scherpst van de snede gevoerd.
Nog hogere consumentenprijzen en versobering van de schappen
Het einde van de prijsstijgingen op de supermarktschappen is nog niet in zicht. Supermarktinkopers zullen de komende maanden ongetwijfeld flink tegengas geven aan de onderhandelingstafel, maar de door voedingsmiddelenproducenten gevraagde prijsverhogingen zijn te groot om volledig te negeren. Daarom is de verwachting dat het supermarktaanbod zal de komende maanden versoberen. Mogelijk is er iets minder keuze en zijn er legere schappen door het stoppen van leveringen. Maar dat de consumentenprijsinflatie in voedingsmiddelen tegen zijn piek aanzit doet niets af aan het feit dat boodschappen (nog) duurder zullen worden in de eerste maanden van 2023.