25-05-2023 LEMMER – De mienskip komt onder druk te staan, het behoud van de arbeidsmarkt vraagt om keuzes en de strijd om de ruimte wordt groter. Dit zijn komende jaren uitdagingen voor de regio’s Noordoost, Noordwest, Zuidoost en Zuidwest Fryslân, blijkt uit het jaarlijkse onderzoek Regionale Monitor Brede Welvaart. Binnen het sociaal, economisch en ruimtelijk domein zijn de demografische ontwikkeling en prognoses als uitgangspunt genomen voor analyse.
De prognoses geven aan dat de bevolking zal krimpen, en dat de bevolkingssamenstelling verandert. Er is sprake van dubbele vergrijzing: er zijn steeds meer ouderen en zij worden ook steeds ouder. Daarnaast is er sprake van ontgroening: jongeren trekken weg uit de provincie. Ook is er sprake van migratie: zowel uit andere delen van het land als internationaal. Deze ontwikkelingen hebben invloed op de arbeidsmarkt, de zorg, de woningmarkt, de mienskip, het gebruik van de ruimte et cetera.
Uitdagingen voor de regio’s
De provincie heeft te maken met een toenemend aandeel inwoners dat moeite heeft met rondkomen, een dalend aandeel vrijwilligerswerk, afnemende voorzieningen en een stijging van eenzaamheid onder jongvolwassenen en ouderen. De sociale relaties onderling zullen veranderen, waarbij de maatschappelijke participatie en ondersteuning mogelijk minder zal worden. De vraag is dus tot hoever de samenleving zorgzaam voor elkaar kan blijven bij een toenemende druk.
Daarnaast heeft de arbeidsmarkt in heel Fryslân te maken met grote krapte. Het verschilt per regio in welke sectoren de meeste krapte wordt ervaren. De zorg zal in toenemende mate onder druk komen te staan, aangezien steeds meer mensen zorg nodig hebben en de beroepsbevolking krimpt.
De strijd om de ruimte wordt volop gestreden. De vraag naar meer natuur, ruimte voor de boeren, voldoende woningen, gebieden voor hernieuwbare energie en genoeg plek voor industrie en infrastructuur staat op gespannen voet met elkaar. De oplossingen zijn niet altijd klip-en-klaar maar er zullen wel ingrijpende keuzes gemaakt moeten worden.
Focus op brede welvaart in de toekomst
Bij brede welvaart wordt niet alleen gekeken naar economische factoren, maar ook naar leefbaarheid. De monitor Brede Welvaart is door het Centraal Bureau voor de Statistiek ontwikkeld. Brede welvaart later is één van de dimensies van het Brede Welvaartsmodel. Deze dimensie gaat over de hulpbronnen die volgende generaties nodig hebben om eenzelfde niveau van welvaart te kunnen bereiken als de huidige generatie. Het planbureau heeft dit landelijke onderzoeksmodel aangevuld met een ‘Friese schil’: omstandigheden die typerend voor Fryslân zijn.
Bestuurders en beleidsmakers kunnen hierdoor deze ‘brede welvaartsscans’ goed gebruiken om de mogelijkheden en beperkingen van de eigen regio in beeld te brengen. De brede welvaartsmonitoren zijn ook bedoeld als een instrument voor dialoog. Het planbureau gaat over de onderzoeksresultaten in gesprek met bestuurders, beleidsmakers en inwoners om samen de mogelijkheden en beperkingen van een regio vast te stellen. Met een realistisch beeld van de brede welvaart voor ogen kunnen betere keuzes gemaakt worden voor de toekomst.