07-01-2020 LEMMER – Beste mensen, inwoners van De Fryske Marren,
Namens het gemeentebestuur mag ik jullie allemaal een goed en gezond 2021 wensen. Folle lok en seine. Ook vanuit dít gemeentehuis dit jaar een nieuwjaarstoespraak via het scherm. Het kan niet anders, het is niet anders.
Op 1 januari was onze gemeente even landelijk nieuws. Hotel Anne Klare in Joure haalde voor de tweede keer in een paar maanden de camera’s en krantenkoppen. Het hotel staat daarmee symbool voor de twee grootste onderwerpen waarmee ik mij het afgelopen jaar bezig heb gehouden. Corona en openbare orde. Hoe houden we onze gemeente zo veilig mogelijk, niet alleen met oud en nieuw, en wat doen we om onze gemeente fatsoenlijk door de coronacrisis te loodsen. Ik had me voorgenomen om in deze toespraak niet veel woorden aan die crisis te wijden, er is al zoveel over gezegd, maar nu toch een paar.
2020 was een bijzonder jaar
Voor veel inwoners was 2020 geen goed jaar. We werden geconfronteerd met een onbekend virus, bij ons raakten tot nu toe ongeveer 1300 mensen besmet en er overleden volgens de statistieken 13 mensen aan corona. Ook vanaf deze plek wil ik de nabestaanden veel sterkte wensen. Ondernemers moesten hun bedrijf soms maanden sluiten. Het onderwijs werd in sneltreinvaart digitaal en thuiswerken is de norm. Op de mensen in de zorg is een ontzettend groot beroep gedaan. Regelmatig heb ik contact gehad met de bestuurders van de zorginstellingen in de gemeente en gehoord hoe zwaar het werk voor iedereen is geweest. Voor de inzet van het zorgpersoneel kunnen we alleen maar grote waardering hebben. En wie we ook zijn, we missen het persoonlijke contact, de handdruk of de omhelzing, het zomaar even op bezoek gaan, een verjaardagsvisite. Ten diepste zijn we immers allemaal mensenmensen. Als burgemeester heb ik al die persoonlijke contacten ook erg gemist. Het via de telefoon feliciteren van een 60-jaar getrouwd bruidspaar of iemand die 105 jaar wordt, is niet wat je wilt.
In een crisis komt vaak ook het beste in mensen naar boven. Mensen die van alles bedenken om elkaar te helpen en een hart onder de riem te steken. Ondernemers met creatieve ideeën om te overleven, denk aan de horeca. De mensen van Anne Klare zijn daar een voorbeeld van. Des te triester dat juist zij op oudejaarsavond het slachtoffer werden van mannen die bedachten om met een giertank gevuld met carbid door de bebouwde kom te rijden. De politie vond snel het juiste spoor, maar gelukkig waren de mannen zo verstandig zichzelf te melden.
Tijdens de jaarwisseling ging het meeste trouwens heel goed. Verreweg de meeste mensen hebben zich aan de regels gehouden. Het valt mee met de schade. En met de politie, onze eigen medewerkers, de mensen van De Kear en van de brandweer hadden we alles in het werk gesteld om het zo goed mogelijk voor te bereiden. Er was goed contact met de carbidploegen die wel een vergunning hadden en ook met groepen jongeren. Op enkele plekken ging het, ondanks de lockdown en het vuurwerkverbod, niet goed. Ik moet zeggen dat ik begrip heb voor mijn collega’s die zich inmiddels hebben uitgesproken voor een blijvend algemeen vuurwerkverbod.
2020 was een bijzonder jaar
Ook voor ons gemeentebestuur. In januari overleed ons raadslid Olaf Storms. Raadslid voor de VVD, fractievoorzitter tot eind 2019 en zeer gewaardeerd lid van de raad. We herinneren hem ons met veel respect.
2020 was een bijzonder jaar
Maar het had een speciaal jaar zullen worden. Op heel veel plaatsen, ook in De Fryske Marren, hadden we stil zullen staan bij 75-jaar bevrijding. In januari hebben we het indringende lichtmonument van Daan Roosegaarde in Lemmer mogen onthullen, maar daarna gingen alle optochten, herdenkingen, concerten en toneelvoorstellingen waar lang aan was gewerkt niet door. Heel jammer. Misschien gaan we er dit jaar nog iets van zien. En ook hier geldt: we zagen veel inventiviteit ontstaan. Op andere manieren konden we toch stilstaan bij de vrijheid waarin we hier al 75 jaar leven. De kinderen van De Fluessen in Oudega maakten een podcast, het boek van Freark Ringnalda beleefde een aantal herdrukken, er was in de zomer een wandelroute langs het Tsjûkemar en eind november kon in kleine kring toch een plaquette in Sint Nicolaasga worden onthuld. Inventiviteit, creativiteit en spontane samenwerking tussen velen. Ook hier past bewondering en waardering voor hun inzet.
2020 zou een bijzonder jaar worden
We hadden ons ook verheugd op de 35e ballonfeesten, op de viering van 75 jaar SKS Skûtsjesilen en op de festiviteiten rond het 100-jarig bestaan van het Woudagemaal. En op al die andere evenementen en festivals die onze gemeente tot die actieve en bruisende gemeente maken die ze normaalgesproken is. Helaas kon niets doorgaan. Ook in die zin was 2020 een jaar dat we eigenlijk niet nog een keer mee willen maken.
Als gemeentebestuur konden we dus ook niet aanwezig zijn bij al die activiteiten zoals we dat anders wel doen. Aanwezig zijn omdat het leuk is. Maar vooral om waardering en belangstelling te tonen voor de inzet van alle vrijwilligers die zich ieder jaar weer inzetten om mooie dingen voor onze inwoners én alle gasten te organiseren. In de hymne die we hebben staat het zo: It lân wer’t ik grutsk op bin, fan wetter, bosk en greide, it lân fan myn hert. Die trots hebben al die vrijwilligers en met dat lân willen ze graag iedereen kennis laten maken. We horen onze hymne niet zo vaak. Maar ik voorspel dat ons volkslied binnenkort te horen is via het carillon op de Jouster toer. Vorig jaar voorspelde ik dat de spits in 2020 weer terug zou worden geplaatst. Die voorspelling is uitgekomen.
2021 wordt een bijzonder jaar
De hymne vertelt heel kort over de essentie van onze gemeente. Die essentie, en wat dit voor onze toekomst betekent, gaan we dit jaar vastleggen in een herijking van de visie voor de gemeente. De vorige is van 2013, nog voor de herindeling. Het is tijd voor een update, om te voorkomen dat we straks niet meer bij de tijd zijn. Wat is het wat ons bindt, waar liggen onze sterke en minder sterke punten en waar willen we in 2035 of 2040 zijn? Dat gaan we nu formuleren. Ook de omgevingsvisie speelt daarbij een grote rol. Want we gaan in 2021 ook onze ambities en doelen voor de fysieke omgeving vaststellen. De algemene visie en de omgevingsvisie. Twee forse opgaven. Voor een deel is de input al geleverd vanuit de samenleving, maar daar gaan we mee verder. Nog deze maand gaat de gemeenteraad de plannen bespreken om ook op een nieuwe manier met inwonersparticipatie om te gaan. Samenspel en Wikselwurk zijn hier de leidende begrippen. Nog meer werken met gebruikmaking van de kennis en energie in de lokale samenleving; dat is het doel.
2021 wordt politiek een belangrijk jaar
Volgens mij zitten we op een kantelpunt als het gaat over onze lokale democratie. In eigen huis en ook provinciaal en landelijk. In eigen huis, maar niet alleen hier, merken we dat er op onze lokale politici wel een heel groot beroep wordt gedaan. Uit de landelijke monitor Politieke Ambtsdragers 2019 blijkt dat raadsleden in een gemeente als de onze ongeveer 22 uur per week aan hun taak moeten besteden. Dat had Rinze Visser, ons raadslid dat dit jaar 50 jaar onafgebroken lid van de gemeenteraad is, in 1970 niet kunnen denken. Wethouders komen op 62 uur en burgemeesters op 63 uur. En dat is er in 2020 niet minder op geworden. De taakbelasting van de raadsleden, naast hun gewone werk, moet naar beneden. Daarom evalueren we onze vergaderstructuur. Vergaderen is leuk, maar de rol van volksvertegenwoordiger is breder en vooral daar moet tijd voor zijn. En het huis van Thorbecke verdient een verbouwing. Thorbecke, de staatsman die rond 1850 ons stelsel van drie bestuurslagen ontwierp, dacht in verdiepingen. Maar we zien op dit moment, bijvoorbeeld als het gaat over gemeentefinanciën, de jeugdzorg en de Wmo, dat het niet meer werkt om iets van de ene laag naar de andere te sturen. Dat leidt tot ongelukken. Thorbeckes huis zou een bungalow moeten zijn. Rijk, provincie en gemeente komen elkaar gelijkvloers tegen. Niet meer met knikkende knieën de trap op hoeven maar elkaar in de keuken tegenkomen om afspraken te maken.
En afspraken moeten er komen. Over een eerlijke herverdeling van het gemeentefonds en over de juiste bedragen voor de jeugdzorg. Het Friesch Dagblad liet onlangs zien dat onze gemeente van alle Friese gemeenten het laagste bedrag per inwoner van het rijk krijgt. Wij voeren dus met enig recht van spreken onze acties. Daarom is het mooi dat De Fryske Marren steeds meer positie krijgt. We zijn actief in de VFG, we zijn inmiddels vertegenwoordigd in vier VNG-commissies, we zijn actief lid van de P10, de club van grote plattelandsgemeenten en ook op andere fronten spelen we ons partijtje mee.
Er is in 2020 veel gebeurd en er zijn veel plannen voor het komende jaar. De wethouders vertellen er ieder voor hun eigen portefeuille iets over.
En dit is natuurlijk nog niet alles.
2021 wordt een bijzonder jaar
Er komt dit jaar veel meer aan de orde. Alle ruim 600 medewerkers staan iedere dag voor onze bijna 52.000 inwoners klaar. We gaan verder met de digitalisering van onze dienstverlening, met het veiliger maken van de gemeente, met het schoon en heel houden van onze openbare ruimte en nog veel meer. Er is veel te doen en dat doen we met grote inzet en plezier in ons werk.
En dat doen we in de grote wereld om ons heen die ook invloed op ons eigen functioneren heeft. De VS krijgt over twee weken een nieuwe president, we gaan merken welke gevolgen de Brexit heeft en over iets meer dan twee maanden kiezen we een nieuwe Tweede Kamer.
Het wordt weer een bijzonder jaar
Ik hoop dat het een jaar wordt waarin we elkaar weer kunnen ontmoeten, bij belangrijke gebeurtenissen in een dorp, bij een huwelijksjubileum of een speciale verjaardag. Ik hoop dat deze digitale toespraak een éénmalig experiment zal zijn. Ik hoop dat we op korte termijn het virus dat ons nu nog in zijn greep houdt kunnen verslaan. Door ons nog even aan de beperkingen te houden en daarna door het vaccin dat voor ons allemaal beschikbaar komt.
Zet nog even door, houd moed en maak er een mooi jaar van!
Daar wil ik samen met u het glas op heffen.
En niet alleen ik, ik wil dat graag samen doen met alle leden van ons gemeentebestuur.